Από τη γιαγιά στον εγγονό 2013

Υλοποιήθηκε την περίοδο Νοεμβρίου—Δεκεμβρίου 2013 το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Από τη γιαγιά στον εγγονό» μια διοργάνωση του μουσείου το Πλουμιστό Ψωμί που στήριξαν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας Κύπρου. Το σκεπτικό της εκδήλωσης ήταν άτομα της τρίτης ηλικίας να θυμηθούν, να περιγράψουν και να διδάξουν πλουμίζοντας και έφηβοι να παρακολουθήσουν, να απορροφήσουν, να καταγράψουν τις εμπειρίες τους . 

 
 Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη που περιελάμβανε γνωριμία των μαθητών με τις βασικές αρχές και μεθοδολογία της επιστήμης της λαογραφίας «οι νεαροί λαογράφοι» προετοιμάστηκαν να συναντήσουν γιαγιάδες ή παππούδες. Που θα τους αφηγούνταν τις μνήμες τους από συνήθειες και έθιμα του παρελθόντος. Οι μαθητές έμαθαν τις βασικές αρχές της λαογραφίας, τι εννοούμε με τον όρο λαϊκό πολιτισμό και τι περιλαμβάνει ο λαϊκός βίος και η λαϊκή δημιουργία. Εντρύφησαν στα χαρακτηριστικά της λαϊκής αφήγησης και γνώρισαν τις βασικές μεθόδους καταγραφής που θα χρησιμοποιούσαν ως εργαλεία για τη δική τους έρευνα.

 
 Η δεύτερη φάση του προγράμματος ήταν η συνάντηση των μαθητών με τις γιαγιάδες. Οι μαθητές προετοιμασμένοι μέσα από τη διαδικασία της πρώτης φάσης ετοίμασαν τα προσωπικά τους ερωτηματολόγια και ανέλαβαν το ρόλο του λαογράφου επιτελώντας με πραγματικά αξιοζήλευτο τρόπο το έργο τους. Οι γιαγιάδες «ανοίχτηκαν» στα παιδιά, μίλησαν με συγκίνηση και πάθος για όσα ανακάλεσαν στην μνήμη τους από τη ζωή του χωριού αλλά και μνήμες ιστορικών στιγμών που έζησαν όπως η τουρκική εισβολή του 1974 που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τα βιώματα και τη ζωή των Κυπρίων. 


Με το μικρόφωνο στο χέρι, τις φωτογραφικές και τα βλέμματα στραμμένα στις γιαγιάδες που γενναιόδωρα έδιναν στα παιδιά εικόνες άλλων καιρών, έθεσαν τα ερωτήματα γύρω από το τι είναι πολιτισμός, αν αλλάζει η ιεράρχηση αξιών μέσα από το πέρασμα του χρόνου πώς το αντιλαμβάνονται αυτό σε σχέση με την ιστορική συνέχεια ενός λαού;



Κατά την τρίτη συνάντηση οι μαθητές αφού επεξεργάστηκαν το υλικό τους παρουσίασαν υπό μορφή οπτικοακουστικής παρουσίασης τα ευρήματά τους, προσδίδοντας με τον τρόπο αυτό αξία και φόρο τιμής στις ίδιες τις κυρίες που αφηγήθηκαν τις ιστορίες τους. Τα πορίσματα ειδωμένα μέσα στο πρίσμα της εκδήλωσης αντικατοπτρίζουν ουσιαστικά τον ίδιο τον πολιτισμό μέσα στον οποίο γεννήθηκαν και εκφράζουν, αυτό τον ίδιο που επιθυμούμε να διαφυλάξουμε και να πράξουμε καθώς αποτελεί ασπίδα όπως όλοι διαπίστωσαν απέναντι σε κάθε αλλοτρίωση της ταυτότητας μας.












Ιδιαίτερα τα παιδιά ασχολήθηκαν με τις εικαστικές προεκτάσεις των πλουμιστών ψωμιών και την καλλιτεχνική τους αξία ως έργα τέχνης αλλά και ως πηγή έμπνευσης για νέες δημιουργίες.

Συγκινητική ήταν η ανταπόκριση των ηλικιωμένων κυριών στις προσεγγίσεις των παιδιών, αφού προσπαθούσαν να τους μεταδώσουν όσα πιο πολλά και με όσο το δυνατόν πιο ζωντανό τρόπο όσα έχουν οι ίδιες ζήσει. Η τρίτη συνάντηση που περιλάμβανε παρουσίαση των πορισμάτων από τα παιδιά, κέρασμα, φιλοξενία και ψυχαγωγία των γιαγιάδων θα μείνει πιστεύουμε αξέχαστη στους συμμετέχοντες σύμφωνα και με το μαρτυρικό υλικό.

Μέσα από το πρόγραμμα αυτό οι συμμετέχοντας αντιλήφθηκαν το μουσείο ως ένα τόπο αναπαράστασης της πολιτισμικής παραγωγής, που προβάλλει την ταυτότητα της κοινωνίας μας μέσα από μια ανοικτή πολιτισμική διαδικασία και βοηθά τον επισκέπτη στην κατανόηση και τη βίωση του τοπικού πολιτισμού.

Στόχος είναι να δοθεί μία συνέχεια στο πρόγραμμα αυτό τόσο μέσα από επανάληψή του, όσο και ε αξιοποίηση των καταγραφών και του υλικού ώστε να εκδοθούν και να δημοσιοποιηθούν τα πορίσματα υπό μορφή επιστημονικής ανακοίνωσης.


Χορηγός: Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας Κύπρου